Mag de dochter van de schoonmaakster naar het vwo? Denk niet dat u enorm sociaal of weldenkend bent als uw antwoord op deze vraag ja is. Ik kan me niet voorstellen dat er ook maar één lezer van deze column is, die hoofdschuddend nee antwoordt.
En toch gaan er minder dochters van schoonmaaksters naar het vwo dan van piloten, hoogleraren en hersenchirurgen. Dat is niet omdat intelligentie erfelijk is, maar omdat een omgeving vol bollebozen behoorlijk helpt om zelf kennis te vergaren en zin te hebben om te leren.
Ziedaar, het probleem van de tweedeling, die ondanks oprecht goede wil van onder andere politici, onderwijzers en ouders alsmaar blijft bestaan. Tweede Kamerlid Tanja Jadnanansing bedacht een oplossing: laat kinderen van verschillende niveaus wat langer samen in een klas zitten. Een brede brugklas noemt ze haar idee waarmee ze afstand neemt van de regel om vanaf klas 1 van de middelbare school meteen in te stromen in het niveau dat op de basisschool is bedacht.
Het zal vast een beetje helpen, maar niet heel veel. De tweedeling wordt er slechts mee uitgesteld en niet afgeschaft. Het helpt vooral niet veel, omdat het echte probleem dieper zit. Dat probleem zit ergens verborgen in het onderbewuste van de oprecht goedbedoelende leerkrachten, die op de basisschool in de dochter van de schoonmaakster geen ‘vwo-materiaal’ zien. Omdat haar woordenschat zo beperkt is in vergelijking met die zoon van de hersenchirurg bijvoorbeeld. Omdat die hersenchirurg heeft geleerd hoe belangrijk het is om elke avond met zoonlief wat te lezen en de schoonmaakster na het eten een kantoor aan het poetsen is. Omdat bij de schoonmaakster net wat vaker Nickelodeon op staat en bij die hersenchirurg nogal eens Klokhuis.
En natuurlijk is dit ongenuanceerd, want natuurlijk wemelt het van de uitzonderingen. Maar toch: de tweedeling in de samenleving is er en is, in ieder geval in Nederland, één van de grootste problemen van deze tijd. Het verklaart waarom de dochter van schoonmaakster gedwee naar het vmbo gaat, terwijl ze meer kan. En het verklaart waarom het plan van Tanja Jadnanansing weinig soelaas biedt.
Een onafhankelijk adviseur kan misschien helpen. Iemand die met zo’n kind één op één gesprek voert, deugdelijke testen doet en een advies geeft waarbij geen moment is gedacht aan schoonmaak of hersenchirurgie.
Kom er maar eens om.